Kitap Hakkında
Eser, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Programı kapsamında hazırlanan ve 30 Mayıs 2025 tarihinde savunularak oybirliği ile başarılı bulunan doktora tezinin kitaplaştırılmış halidir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, son yıllarda Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğünde ve aktif içinde en büyük kalemi oluşturan kredilerdeki artışla doğru orantılı olarak, sorunlu kredi rakamlarında da artış meydana gelmiştir. Sorunlu kredi rakamlarının artışı, ekonomi yönetimini de harekete geçirmiş, özellikle Avrupa Birliği’nde COVID-19 Pandemisiyle beraber büyüyen sorunlu kredi stokuna ilişkin artan düzenleme faaliyetlerine paralel olarak, ülkemizde de kapsamlı çözümler yapılması planlanmıştır. Bu kapsamda, Mart 2021’de kamuoyuna duyurulan Ekonomi Reformları Eylem Planında, sorunlu krediler bakımından finansal sektörde yapılacak reformlar arasında “yaşama imkânı olmayan donuk alacakların varlık yönetim şirketlerine satışı, aktiften silinmesi gibi yöntemlerle bilanço dışına çıkarılması”, “donuk alacakların menkul kıymetleştirilerek bilanço dışına çıkarılması”, “bankacılık sektörünün aktif kalitesinin artırılması” ve “varlık yönetim şirketlerinin kapasitesinin güçlendirilmesi” sayılmıştır. Nitekim, Türk bankacılık regülatörü olan BDDK da buna uygun olarak sorunlu kredilerin yönetilmesi ve tasfiyesi amacıyla geleneksel yöntemler yanında alternatif yöntemleri geliştirmek üzere birtakım yeni düzenlemeler hayata geçirmiştir. Zira sorunlu kredi stokunun gerektiği gibi azaltılamaması, tüm bankacılık sektörünü olumsuz etkileyeceği gibi, yayılma etkisi sebebiyle reel sektörü ve dolayısıyla ülke ekonomisini de ciddi şekilde olumsuz etkileyecek bir durumdur.

Bu çerçevede, ödeme güçlüğü içindeki, temerrüde düşmüş işletmelerin iflas ederek yok olmaları yerine, ekonomik hayatlarına devam etmelerinin tüm tarafların menfaatine olduğunun kabul edilmesiyle birlikte, sorunlu kredilerin yönetilmesi ve tasfiyesinde önceki dönemlerde kullanılan salt yasal takip veya mevzuatla düzenlenen idari takip yollarından farklı ve yeni yöntemler uluslararası uygulamalara da paralel olmak üzere yürürlüğe konulmuştur. Bu yöntemler esasen BDDK’nın Haziran 2021’de yayımladığı Sorunlu Alacak Çözümleme Rehberi’nde açıklanmıştır. Bu çalışmada da, söz konusu yöntemlerden “menkul kıymetleştirme (Non-performing Loan-NPL securitization)” açıklanmaya çalışılmıştır.

Kitapta, sorunlu kredilerin menkul kıymetleştirilmesi konusunun hem uluslararası mevzuatlarda özellikle Avrupa Birliği’nde nasıl düzenlendiği ve uluslararası uygulamalarının nasıl olduğu açıklanmış hem de Türkiye’de sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesinin yasal dayanakları ve düzenleme tavsiyeleri sistematize edilerek ele alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca, sorunlu kredi ve menkul kıymetleştirme kavramları hukuk dışında finans, muhasebe ve bankacılık gibi farklı disiplinleri bir arada kullanmayı gerektiren konular olduğu için, sorunlu kredilerin menkul kıymetleştirilmesine ilgi duyanların konuyu interdisipliner olarak görmelerini sağlayacak bir kaynak oluşturulması hedeflenmiştir.

Çalışmanın ilk bölümünde uluslararası düzenlemeler ile Türk bankacılık mevzuatındaki sorunlu krediye dair düzenlemeler karşılaştırılarak sorunlu kredinin kavramsal sınırları belirlenmeye çalışılmıştır.

Sorunlu kredinin menkul kıymetleştirilmesinin anlaşılabilmesi için öncelikle “menkul kıymetleştirme”nin ne olduğunun anlaşılması gereklidir. Bu çerçevede, ikinci bölümde ilk olarak “menkul kıymet”in, ardından “menkul kıymetleştirme”nin uluslararası uygulamalar ışığında genel olarak kavramsal açıdan detaylı şekilde açıklanmasını takiben, Türk sermaye piyasası mevzuatında menkul kıymetleştirmenin nasıl düzenlendiği ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Söz konusu kavram ve kurumlar, finansal işlev görmekle beraber, İcra ve İflas Hukuku, Eşya Hukuku, Borçlar Hukuku, Sermaye Piyasası Hukuku alanlarındaki; rehin hakları, tapu sicili, menkul kıymetler gibi kavramlar ile alacağın temliki, iflas prosedürü gibi hukuki kurumlar, sistemin işleyişini yakından ilgilendirdiği için yeri geldikçe konuyla bağlantısı ölçüsünde açıklanmıştır.

Üçüncü bölümde sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesinin ne olduğu, tarihçesi, canlı varlık menkul kıymetleştirmesinden farkları ile sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesinin uygulamadaki farklı türleri, özellikle sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesinin devlet destekli türünün uygulandığı ülkeler olan İtalya ve Yunanistan’ın konuya dair düzenlemeleri detaylı olarak ele alınmıştır. Yine bu bölümde, sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesine dair AB’de Covid-19 Pandemisi sonrası yapılan güncel düzenlemeler ve mevzuat değişiklikleri açıklanmıştır. Son olarak ise Türk sermaye piyasası mevzuatı bakımından sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesinin nasıl düzenlendiği açıklanmaya çalışılmıştır. Türk hukukunda sorunlu kredi menkul kıymetleştirmesi, Varlık Yönetim Şirketleri’nin (VYŞ) bankalardan satın aldığı kredilere özgülendiğinden, önce VYŞ’lerin fonksiyonu ve yapılanması hem uluslararası uygulamalar hem de Türk mevzuatı dikkate alınarak açıklanmış, ardından sermaye piyasası mevzuatında sorunlu kredinin menkul kıymetleştirmesinin nasıl düzenlendiği açıklanarak, bu yöntemin yaygınlaşabilmesi için gerekli olan mevzuat değişiklikleri önerilmiştir.

Finans piyasalarında ve dolayısıyla da sermaye piyasası alanındaki düzenlemelerin sadece ekonomistler yerine finansal piyasalarda uzman olan hukukçuların da katılımı ile düzenlenmesi gerekliliği öğretide de haklı olarak tespit edildiğinden, kitapta yer alan ve interdisipliner çalışmanın sonucu olan mevzuat değişikliği önerilerinin uygulamaya katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Çalışmanın sonuç bölümünde, yapılan değerlendirmeler neticesinde varılan sonuçlar ve öneriler özet maddeler halinde sıralanarak, toplu halde sunulmaktadır.

Vurgulamak gerekir ki, her ne kadar doktrinde bazı yazarlarca Türk hukukunda Sermaye Piyasası Kurulu’nun Teminatlı Menkul Kıymetler Tebliği’nde (TMK Tebliği) yer verilen bilanço içi (Alman tipi) menkul kıymetleştirme, diğer ifadeyle ihraç edilen “ipotek veya varlık teminatlı menkul kıymetler (İTMK veya VTMK kısaca TMK’lar)”, bir menkul kıymetleştirme ürünü olarak kabul edilmiş olsa da, bunlar Almanya’da “pfandbrief” olarak yasada yer alan ve ABD’de “covered bonds”a karşılık gelen teminatlı menkul kıymetleri ifade etmekte olup, çalışmamızda açıklanacağı üzere esasen Amerikan tipi ve dar anlamda menkul kıymetleştirme olan ve varlıkları bilanço dışına çıkarmak suretiyle gerçekleştirilen “varlığa dayalı menkul kıymetleştirme (asset backed securitization-ABS)” niteliğinde değildir. Bu nedenle, bu çalışmada yalnızca bilanço dışı/Amerikan tipi menkul kıymetleştirme olan “varlığa dayalı menkul kıymetleştirme” sonucu ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetler (VDMK) ve bir VDMK dayanak varlığı olarak “sorunlu krediler” ele alınmıştır.

Sorunlu kredilerin menkul kıymetleştirilmesi konusunda Türkiye’de tez düzeyinde en son yapılan akademik çalışmanın yaklaşık 30 yıl önce bir işletme anabilim dalı yüksek lisans tezi olduğu tespit edilebilmiş olup, interdisipliner çalışmanın bir ürünü olan bu kitabın konuya ilgi duyanlara, uygulamaya, bilime ve özellikle mevzuat oluşturulurken kamu sektörüne bir nebze katkısı olabilmesi amaçlanmıştır.

İçindekiler
ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR .................................................................... 5
İÇİNDEKİLER .................................................................................. 9
KISALTMALAR .............................................................................. 23
GİRİŞ ................................................................................................ 27
1. Konunun Takdimi .................................................................. 27
2. İnceleme Planı ....................................................................... 28
1. BÖLÜM SORUNLU KREDİ
1.1. ULUSLARARASI DÜZENLEMELERDE ve TÜRK HUKUKUNDA SORUNLU KREDİ .. 31
1.1.1. Kredi Kavramı ................................................................. 31
1.1.2. Banka Kredisi .................................................................. 33
1.1.3. Banka Kredisi Türleri ve Banka Kredi Sözleşmesi ......... 35
1.1.4. Banka Kredisi Teminatları .............................................. 37
1.1.4.1. Teminatın Kavramsal Çerçevesi ...................... 37
1.1.4.2. Banka Kredisi Teminatı Türleri ....................... 39
1.1.5. Sorunlu Kredi Kavramı ................................................... 40
1.1.5.1. Genel Olarak ..................................................... 40
1.1.5.2. Avrupa Mevzuatında Sorunlu Kredi (Non-Performing Loan) Kavramı ... 43
1.1.6. BDDK Mevzuatındaki İlgili Düzenlemeler .................... 49
1.1.6.1. Karşılıklar Yönetmeliği ..................................... 49
1.1.6.1.1. Kredilerin Sınıflandırılması .............. 49
1.1.6.1.1.1. Canlı Alacaklar .............. 52
1.1.6.1.1.2. Donuk Alacaklar ............ 53
1.1.6.1.1.3. Yeniden Yapılandırılmış Alacaklar ........................ 56
1.1.6.1.2. Kredilerin Sınıflandırılması Konusunda Karşılıklar Yönetmeliği Hakkında Değerlendirme ... 58
1.1.6.1.3. Karşılık Ayrılması ............................. 61
1.1.6.2. Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik ............................................. 64
1.1.6.3. Sorunlu Alacak Çözümleme Rehberi ................ 66
1.1.6.4. Türk Hukukunda Sorunlu Kredinin Kavramsal Çerçevesinin Çizilmesi ...................................... 68
1.1.6.4.1 Genel Olarak ..................................... 68
1.1.6.4.2. Türk Hukukunda Sorunlu Kredi’ye Dair Tanım Denemesi ....................... 75
1.1.7. Sorunlu Kredilerin Oluşma Nedenleri ............................ 76
1.1.7.1. Kredi Alan İşletmeye İlişkin Nedenler ............. 77
1.1.7.2. Makro Düzeydeki Çevresel Faktörlerden Kaynaklanan Nedenler ...................................... 77
1.1.7.3. Banka Kaynaklı Nedenler ................................. 78
1.1.8. Sorunlu Kredilerin Kredi Alan, Banka ve Genel Ekonomi İçin Sonuçları ................
1.1.8.2. Krediyi Kullandıran Bankaya Etkileri .............. 80
1.1.8.3. Ülke Ekonomisine Etkileri ................................ 82
1.1.9. Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Kredilere Dair İstatistiki Veriler ............................................. 87
1.1.9.1. Türk Bankacılık Sektörünün Finansal Tablolarının Analizi ........................................... 88
1.1.9.2. Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Kredilerin Analizi .............................................. 91
2. BÖLÜM MENKUL KIYMETLEŞTİRME
2.1. ULUSLARARASI UYGULAMALARDA MENKUL KIYMETLEŞTİRME (SECURITIZATION) .......... 93
2.1.1. Genel Olarak ................................................................... 93
2.1.1.1. Menkul Kıymet Kavramı 93
2.1.1.1.1. Türk Hukukunda Menkul Kıymet Kavramı ............................... 93
2.1.1.1.2. Menkul Kıymetin Mülga 2499 Sayılı Kanun’da Sayılan Unsurlarının Yürürlükteki Mevzuata Göre Değerlendirilmesi ..... 97
2.1.1.1.3. Uluslararası Düzenlemelerde Menkul Kıymet Kavramı ............................. 102
2.1.1.2. Menkul Kıymetleştirmenin Hukuki ve Ekonomik Çerçevesi ....................................... 104
2.1.1.2.1. Genel Olarak ................................... 104
2.1.1.2.2. Menkul Kıymetleştirme Sonucu İhraç Edilen Aracın Hukuki Niteliği ........ 110
2.1.1.2.2.1. VDMK’nın TMK’dan Farkı ............................. 110
2.1.1.2.2.2. VDMK’nın Borçlanma Aracı Niteliğinde Olup Olmadığı ...................... 115
2.1.2. Menkul Kıymetleştirmenin Tarihçesi ............................ 123
2.1.3. Menkul Kıymetleştirmenin Faydaları ........................... 127
2.1.3.1. Ekonomiye ve Piyasaya Sağladığı Genel Faydalar ................................................ 127
2.1.3.2. Kaynak Kuruluşa (Originator) Sağlanan Faydalar ........................................... 127
2.1.3.3. Yatırımcılara Sağlanan Faydalar ..................... 130
2.1.4. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetleştirme Süreci, Dilimlendirme (Tranching) ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetleştirmenin Nakit Akımı Şelalesi/Ödemelerde Öncelik Sırası (Cash Flow Waterfall) .... 131
2.1.4.1. Genel Olarak ................................................... 131
2.1.4.2. Menkul Kıymetleştirilecek Varlıkların Seçimi ............................................ 132
2.1.4.2.1 Menkul Kıymetleştirmeye Konu Edilebilecek Varlıkların Özellikleri ....................................... 137
2.1.4.2.1.1. Düzenli Getiri Sağlama ....................... 137
2.1.4.2.1.2. Tahsil Edilememe Riskinin Düşük Olması .............. 138
2.1.4.2.1.3. Devredilebilir Nitelikte Olma ............................ 139
2.1.4.2.1.4. Alacağın Doğmuş veya Doğacak Olması .......... 139
2.1.4.3. Menkul Kıymetleştirilecek Varlıkların Kaynak Kuruluşun Malvarlığından Ayrılması .............. 140
2.1.4.3.1. Menkul Kıymetleştirmede Alacağın Temliki ............................ 143
2.1.4.3.2. Menkul Kıymetleştirmede Alacağın Temlikine Konu Varlıkların Değerinin Belirlenmesi .................................... 146
2.1.4.4. Menkul Kıymeti İhraç Etme ve Dilimlendirme (Tranching) ...................................................... 147
2.1.4.5. Yatırımcılara Nakit Akımı Şelalesine (“Cash Flow Waterfall”) Göre Ödeme Yapılması / Ödemelerde Öncelik Sırası .... 150
2.1.5. Menkul Kıymetleştirme İşleminde Taraflar .................. 151
2.1.5.1. Borçlu (Debtor/Borrower) .............................. 151
2.1.5.2. Kaynak Kuruluş (Originator) ve Kurucu (Sponsor) ......................................................... 152
2.1.5.3. İhraççı/SPV (Special Purpose Vehicle) ........... 155
2.1.5.4. Güvenilen Kişi-Yediemin (Trustee) ................ 161
2.1.5.5. Hizmet Sağlayıcı (Servicer) ............................ 164
2.1.5.6. Yatırımcılar (Investors) ................................... 165
2.1.5.7. Kredi Derecelendirme Kuruluşu (Credit Rating Agency) ............................................................ 166
2.1.5.8. Aracı Kuruluş/Yatırım Bankası (Arranger/Underwriter) .................................. 168
2.1.5.9. Hukuk Danışmanları ....................................... 169
2.1.5.10. Takas Karşı Tarafı (Swap Counterparty) ...... 169
2.1.5.11. Likidite Sağlayıcı (Liquidity Provider) ........ 170
2.1.5.12. Kredi Güçlendirme Sağlayıcıları (Credit Enhancement Providers) .................. 171
2.1.6. Kredi Güçlendirme Tedbirleri ....................................... 172
2.1.6.1. Dahili Tedbirler ............................................... 173
2.1.6.1.1. Aşkın Teminatlandırma (Over-collateralization) .................. 173
2.1.6.1.2. Rücu (Recourse) ............................. 174
2.1.6.1.3. Yedek Fonlar (Cash Reserve Funds) ve Artan Fonlar (Excess Spread) ......... 175
2.1.6.1.4. Dilimlendirme (Tranching) ............ 177
2.1.6.2. Dış (Harici) Tedbirler ...................................... 178
2.1.6.2.1. Sigorta Sözleşmeleri (Surety Bonds) ................................ 178
2.1.6.2.2 Teminat Mektubu (Letter of Credits) ve Garanti Sözleşmesi (Guarantee Agreement)...................................... 179
2.1.7. Menkul Kıymetleştirme Yapılarının Türleri .................. 180
14
2.1.7.1. Gerçek Satış Menkul Kıymetleştirme (True Sale Securitization) ................................................. 180
2.1.7.2. Sentetik (Yapay) Menkul Kıymetleştirme (Synthetic Securitization) ................................ 181
2.2. TÜRK HUKUKUNDA VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMETLEŞTİRME (ASSET BACKED SECURITIZATION) ................................................................ 183
2.2.1. Genel Olarak ................................................................. 183
2.2.2. İpoteğe veya Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ................ 184
2.2.3. Konut veya Varlık Finansmanı Fonları (Fon) ............... 188
2.2.3.1. Tanımı ve Yatırım Fonu ile Karşılaştırılması .. 188
2.2.3.2. İnançlı Mülkiyet İlişkisi .................................. 191
2.2.3.3. Fonun Kuruluşu ............................................. 194
2.2.3.3.1. Fonun Yönetim ve Temsili (VİDMK Tebliği md. 11 ve 17) ...................... 197
2.2.3.3.2. Fonun Denetimi (VİDMK Tebliği m. 12) .................. 200
2.2.4. Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetleştirmede Menkul Kıymetleştirilebilecek Varlıklar ve Nitelikleri ... 202
2.2.4.1. Genel Olarak (VİDMK Tebliği md. 15) .......... 202
2.2.4.2. Menkul Kıymetleştirilebilecek Varlıkların Nitelikleri (VİDMK Tebliği md. 16) ............... 205
2.2.5. İpotek Finansmanı Kuruluşları (İFK) ............................ 210
2.2.6. VİDMK İhracına İlişkin Temel Esaslar ve Risk Tutma Yükümlülüğü (VİDMK Tebliği md. 9 ve 10) ............... 212
2.2.7. Fon Portföyüne İlişkin Esaslar ...................................... 217
2.2.7.1. Fon Portföyünün Yönetilmesine İlişkin Esaslar (VİDMK Tebliği md. 17) ................................ 217
2.2.7.2. Fon Portföyünden Yapılabilecek Harcamalar (VİDMK Tebliği md. 18) ................................ 221
15
2.2.7.3. Fon Portföyünün Kalitesinin Artırılmasına Yönelik İşlemler (VİDMK Tebliği md. 19) .... 221
2.2.7.4 Fon Portföyündeki Varlıkların İzlenmesi ve Kaydının Tutulması (VİDMK Tebliği md. 24) ............................... 223
2.2.7.5. Fon Portföyündeki Varlıkların Takip ve Tahsili .............................................................. 226
2.2.8. Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlerin İtfası .......................................................... 229
2.2.9. Fonun Sona Ermesi ....................................................... 231
3. BÖLÜM SORUNLU KREDİLERİN MENKUL KIYMETLEŞTİRİLMESİ
3.1. ULUSLARARASI UYGULAMALARDA SORUNLU KREDİ MENKUL KIYMETLEŞTİRMESİ ...................................... 233
3.1.1. Genel Olarak ................................................................. 233
3.1.2. Sorunlu Kredilerin Menkul Kıymetleştirilmesinin Tarihçesi ........................................................................ 237
3.1.3. Sorunlu Kredilerin Satışında Fiyatlama ........................ 240
3.1.3.1. Brüt Defter Değeri (Gross Book Value-GBV), Net Defter Değeri (Net Book Value-NBV), Değer Düzeltmeleri (Value Adjustments) ve Karşılama Oranı (Coverage Ratio) Tanımları .. 242
3.1.3.2. Portföyün Net Defter Değeri ile Piyasa Değeri (Market Value) Arasındaki Farkın Nedenleri .............................................. 243
3.1.3.3. Net Defter Değeri ile Piyasa Değeri Arasındaki Fiyatlandırma Farkının Azaltılması ................. 246
3.1.3.3.1. İlk Sorunlu Kredi Portföyünün Seçimi ............................................. 246
3.1.3.3.2. Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesinde Kullanılan Çeşitli Güçlendirici Mekanizmalar ............ 247
3.1.4. Sorunlu Kredilerin Menkul Kıymetleştirilmesinin Uygulamadaki Farklı Türleri ......................................... 250
3.1.4.1. Standart Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesi (Market or Non-Government Backed NPL Securitization) ............... 251
3.1.4.2. Elde Tutulan Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesi (Retained NPL Securitization) ........................ 252
3.1.4.3. Devlet Destekli Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesi (Government Backed NPL Securitization) ......................... 255
3.1.4.3.1. Taraflar ........................................... 258
3.1.4.3.1.1. Devreden Banka (Transferring Banks/Originator) ........ 259
3.1.4.3.1.2. Özel Amaçlı Kuruluş (Special Purpose Vehicle) (SPV) ............................ 259
3.1.4.3.1.3. Bağımsız Özel Hizmet Sağlayıcı (Independent Special Servicer) .......... 259
3.1.4.3.1.4. Kredi Derecelendirme Kuruluşu (Credit Rating Agency - CRA) ............. 262
3.1.4.3.1.5. AB Üye Devletleri (İtalya ve Yunanistan) .............. 263
3.1.4.3.1.6. Yatırımcılar (Investors) .................... 263
3.1.4.3.1.7. Yediemin (Trustee), Ödeme Kuruluşları (Paying Agents) ve Yatırım Bankası (Arranger) .................... 264
3.1.4.3.2. Sorunlu Kredi Portföyünün Fiyatlandırılması ............................. 265
3.1.4.3.3. Ödemelerde Öncelik Sırası ............. 268
3.1.4.3.4. Senior, Mezzanine ve Junior Dilimlerin İşlevi ve Risk Profili ....................... 269
3.1.4.3.4.1. Senior (En Üst) Dilim Menkul Kıymetler (Senetler) ..................... 269
3.1.4.3.4.2. Mezzanine (Ara) Dilim Menkul Kıymetler (Senetler) ..................... 271
3.1.4.3.4.3. Junior (En Alt) Dilim Menkul Kıymetler (Senetler) ..................... 274
3.1.4.3.5. Devlet Garantisinin Hüküm ve Koşulları .......................................... 276
3.1.4.3.5.1. Devlet Garantisi Sağlanması ................... 276
3.1.4.3.5.2. Garantinin Uygulanabilme Koşulu .......................... 277
3.1.4.3.5.3. Garantinin Hüküm ve Koşulları ...................... 278
3.1.4.3.5.4. Garanti Ücreti .............. 279
3.1.4.3.6. Devletin Üstlendiği Riskin Azaltılması ...................................... 280
3.1.4.3.6.1. Varlık Koruma Planlarının Piyasa Koşullarına Uygun Olması .......................... 280
18
3.1.4.3.6.2. Devlet Garantisinin Ücretlendirilmesi ......... 283
3.1.4.3.6.3. Devlet Riskini Azaltıcı Ek Tedbirler ....................... 284
3.2. SORUNLU KREDİ MENKUL KIYMETLEŞTİRMESİNE İLİŞKİN AB DÜZENLEMELERİ ........................................ 285
3.2.1. Düzenlemelerin Gerekçesi ve Arka Planı ....................... 285
3.2.2. Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmelerine İlişkin 23 Ekim 2019 Tarihli EBA Görüşü .................................... 290
3.2.2.1. 23 Ekim 2019 Tarihli EBA Görüşü’nün Arka Planı ................................................................. 290
3.2.2.2. AB’de Menkul Kıymetleştirme Düzenleyici Sermaye Çerçevesi (Securitisation Regulatory Capital Framework) ........................................ 293
3.2.2.3. 2021 Yılındaki Hızlı Düzeltme Değişikliklerinden Önce CRR’da Yer Alan Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesinde Düzenleyici Sermayeye İlişkin Kısıtlayıcı Hükümler .... 295
3.2.2.4. AB Menkul Kıymetleştirme Çerçevesinin Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesinde Düzenleyici Sermayeye Etkisi ............................................. 297
3.2.2.5. AB Sermaye Yeterliliği Tüzüğü’ne (CRR) ve AB Menkul Kıymetleştirme Tüzüğü’ne (SR) Dair EBA’nın Değişiklik Tavsiyeleri ...................... 300
3.2.2.5.1. AB Sermaye Yeterliliği Tüzüğü’ne (CRR) İlişkin Değişiklik Tavsiyeleri ...................................... 300
3.2.2.5.2. AB Menkul Kıymetleştirme Tüzüğü’ne (SR) İlişkin Değişiklik Tavsiyeleri ...................................... 301
3.2.3. 23 Haziran 2020 Tarihli Basel Komitesi Danışma Görüşü (Basel Committee Consultation) ................................... 302
19
3.2.4. AB Sermaye Yeterliliği Tüzüğü’nde (CRR) 6 Nisan 2021 Tarihli Değişiklikler ...................................................... 303
3.2.5. AB Menkul Kıymetleştirme Tüzüğü’nde (SR) 6 Nisan 2021 Tarihli Değişiklikler ............................................. 305
3.2.5.1. AB Menkul Kıymetleştirme Tüzüğü’nün Arka Planı ve Bu Tüzüğün Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesi ile Uyumluluğu ................... 305
3.2.5.2. SR Madde 9’daki Değişiklik (Kredi Verme Kriterlerine İlişkin Durum Tespiti Gereklilikleri) (“Due Diligence Requirements Regarding Credit Granting Criteria”) ......................................... 309
3.2.5.3. SR Madde 5’teki Değişiklik (Kurumsal Yatırımcılar için Kredi Verme Kriterlerine İlişkin Durum Tespiti Gereklilikleri) (“Due Diligence Requirements for Institutional Investors Regarding Credit Granting Criteria”) ............ 312
3.2.5.4. SR Madde 6’daki Değişiklik (Risk Tutma Gereklilikleri) (“Risk Retention Requirements”) .................... 314
3.2.5.4.1. Risk Tutma Tutarının Belirlenmesinde Değişiklik ....................................... 316
3.2.5.4.2. Hizmet Sağlayıcının Risk Tutma Yükümlüsü Olabilmesine İlişkin Değişiklik ....................................... 319
3.2.5.5. SR Madde 2’deki Değişiklik (Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesinin Tanımı) ............. 323
3.3. VARLIK YÖNETİM ŞİRKETLERİ ve TÜRK HUKUKUNDA SORUNLU KREDİ MENKUL KIYMETLEŞTİRMESİ ......... 324
3.3.1. Genel Olarak ................................................................. 324
3.3.2. Karşılaştırmalı Hukukta Varlık Yönetim Şirketleri ....... 328
3.3.2.1. Varlık Yönetim Şirketi’nin (VYŞ) Tanımı ...... 328
3.3.2.2. Varlık Yönetim Şirketlerinin Yapılanma Türleri ............................................ 331
3.3.2.2.1. Merkezi (Ulusal) Varlık Yönetim Şirketi .............................. 332
3.3.2.2.2. Merkezi Olmayan Varlık Yönetim Şirketi .............................................. 336
3.3.2.2.2.1. Bankanın Sahip Olduğu Ayrı Bir VYŞ ............... 336
3.3.2.2.2.2. Bankanın Sorunlu Varlıklarını Bir Yerde Toplayarak Bir Toplayıcı Banka Olarak Yapılandırılması Yöntemiyle Kurulan VYŞ ............... 337
3.3.2.2.2.3. Yapılandırma ve Tasfiye İşlemlerini Birlikte Yürüten VYŞ ............................. 338
3.3.2.3. Varlık Yönetim Şirketlerine İlişkin Ülke Uygulamaları ................................................... 338
3.3.2.4. Varlık Yönetim Şirketlerinin İşleyiş Yöntemleri ........................................... 341
3.3.2.5. Varlık Yönetim Şirketlerinin Sorunlu Kredilerin Yönetilmesindeki Önemi ve Fonksiyonu ........ 343
3.3.2.6. Varlık Yönetim Şirketlerinin Olumsuz Yönleri ............................................. 345
3.3.3. BDDK Düzenlemelerine Göre Varlık Yönetim Şirketleri ......................................................... 346
3.3.3.1. Yasal Dayanak ................................................ 346
3.3.3.2. Türkiye’de Varlık Yönetim Sektörü İçin Düzenleme Önerileri ................................ 353
3.3.4. Türk Hukukunda Sorunlu Kredilerin Menkul Kıymetleştirilmesine İlişkin Mevzuat ........................... 358
21
3.3.5. Sorunlu Kredilerin Menkul Kıymetleştirilmesinde Türk Sermaye Piyasaları İçin Düzenleme Önerileri .............. 361
3.3.5.1. Menkul Kıymetleştirilecek Sorunlu Krediler ile Portföyün Asgari Ne Kadarının Sorunlu Kredilerden Oluşacağı VİDMK Tebliği’nde Açıkça Tanımlanmalıdır .................................. 362
3.3.5.2. VYŞ’lerin Menkul Kıymetleştirebileceği Alacaklar Sadece Bankalardan Devraldıkları Alacaklar ile Sınırlandırılmamalıdır ..................................... 363
3.3.5.3. VYŞ’lerin Yanı Sıra Bankalar da Sorunlu Kredilerini Fon Kurarak Menkul Kıymetleştirebilmelidir ................................... 364
3.3.5.4. VYŞ’ler Devralmalarla Oluşturduğu Kendi Varlığı Dışında Diğer Kaynak Kuruluş Sorunlu Varlıklarını da Bilançosunda Yer Almaksızın Menkul Kıymetleştirebilmelidir ...................... 365
3.3.5.5 VİDMK Tebliği’ndeki Yurtdışına Satış Zorunluluğu Kaldırılmalı, Yurtiçinde Nitelikli ve Tahsisli Yatırımcıya Satış İmkanı da Eklenmelidir .................................................... 366
3.3.5.6. Sorunlu Kredi Menkul Kıymetleştirmesine Özgü Vergi Muafiyetleri Tanınmalıdır ...................... 367
3.3.5.7. VYŞ’ler Dışında Üçüncü Taraflara ve Yabancı Şirketlere de Sorunlu Krediler Devredilebilmeli, Vergi Avantajı Sağlayan Yargı Çevrelerinde Kurulan SPV’lerle İhraç Yapılabilmelidir ...... 367
3.3.5.8. Bağımsız Hizmet Sağlayıcılık Faaliyeti İçin Standartlar Oluşturulmalıdır ............................ 368
3.3.5.9. Bağımsız Hizmet Sağlayıcı Risk Tutma Yükümlülüğünü de Üstlenebilmelidir ............. 372
3.3.5.10. Risk Tutma Miktarı, Satın Alınan Portföyün İskontolu Nominal Değeri Üzerinden Hesaplanmalıdır ............................................ 373
3.3.5.11. Sorunlu Kredi Rasyosu Kritik Seviyelere Ulaşırsa İtalyan ve Yunan Varlık Koruma Planlarına Benzer Düzenlemeler Kabul Edilmelidir .......... 374
SONUÇ ............................................................................................ 375
KAYNAKÇA ................................................................................... 389

Barkod

: 9786050522648

Yayınevi

: Yetkin Yayınları

---

ISBN

: 9786050522648

Dili

: Türkçe

---

Basım Yeri

: Ankara

Baskı Sayısı

: 1. Baskı

---

Diğer

: